Was het maar waar

Eric Bervoets

Was het maar waar

In de beleving van mijn familie en buren gaat Nederland ten onder aan hangjongeren en jeugdcriminaliteit. Volgens hen is daar bitter weinig tegen in te brengen en op de relativeringen van een criminoloog zit je op een verjaardagspartijtje nu eenmaal niet te wachten. Wat is die relativering dan? Welnu: de criminaliteit in Nederland neemt al een aantal jaren sterk af, ook de jeugdcriminaliteit. Al vanaf pakweg 2007. Dat de problemen zijn afgenomen zou ook blijken uit zogeheten slachtofferenquêtes waarin mensen wordt gevraagd in welke mate en waarvan zij de afgelopen tijd slachtoffer zijn geweest. Dus er moet toch iets aan de hand zijn zou je zeggen.  

De daling is mooi, want de politie had het al druk genoeg met de reorganisatie en nieuwe automatisering en gemeenten zullen nu ook meer de handen vrij krijgen. Dat de jeugdcriminaliteit daalt is zelfs uitstekend, want beleidsmakers haasten zich nu om duidelijk te maken hoe effectief het beleid en allerlei mooie initiatieven van de afgelopen tijd zijn geweest. Als de criminaliteit daalt, zal alles vast wel een beetje hebben geholpen, nietwaar? De belastingcenten zijn goed besteed.

Was het maar waar, want ook in andere landen daalt de jeugdcriminaliteit. Zoals in België waar criminologen net als hier in Nederland nog niet echt een idee hebben waar de teruglopende problematiek toch vandaan komt. In het Laatste Nieuws merkt een Vlaamse deskundige op dat jongeren vast minder ellende zullen veroorzaken, omdat met het aantal I-phones in de broekzak het cameratoezicht door burgers flink is toegenomen. Zouden ze echt minder doen vanuit de gedachte te worden gefilmd? Sorry, maar met de I-phones worden volgens mij nu nog vooral politiemensen gefilmd. Dus wat deze verklaring waard is weet ik niet. Het zou natuurlijk kunnen dat we in alle landen waar de jeugdcriminaliteit daalt niet zozeer ‘bravere’ jeugd hebben, maar dat de jeugdcriminaliteit er moeilijker is gemaakt. Alle toezicht, hang- en sluitwerk en camera’s moeten toch hebben geholpen. En er is natuurlijk ook veel gedaan aan het voorkomen van (verdere) ellende door allerlei sociaal werkers, wijkagenten en gemeenten met hun sociale wijkteams en veiligheidshuizen.

Vast. Dat zal allemaal best waar zijn, maar er is meer. Het zou maar zo kunnen dat de politie juist vanwege de nieuwe automatisering en de reorganisatie per saldo minder jeugdcriminaliteit vastlegt in de computer. De politiemensen moesten eerst wennen aan nieuwe systemen en met de reorganisatie had de dienderij wel wat anders aan zijn hoofd dan jeugdige criminelen opsporen. Verder wordt het straattoezicht op jongeren naast de politie tegenwoordig ook uitgevoerd door opsporingsambtenaren in dienst van de gemeente. Deze gemeentelijke handhavers leggen de overlast en criminaliteit (op straat is  het verschil ertussen vaak natuurlijk helemaal niet duidelijk) niet vast in de politiecomputer. Dus: een deel van de daling heeft waarschijnlijk te maken met minder registratie in de politiecomputer. Volgens sommigen geldt dat ook voor het online gaan van jeugdcriminelen. Je hoeft niet meer de straat op om iemand zijn portemonnee af te pakken. Dat kan tegenwoordig, lekker makkelijker, allemaal op de computer.

Ik ben van nature een optimist, dus ik denk dat er echt wel iets aan de hand is. En dat het moeilijker maken en voorkomen van criminaliteit best heeft geholpen. Maar mijn vak is natuurlijk om als eigenwijze wetenschapper het hoofd koel te houden en eerst eens met collega’s nagaan welke verklaringen nu echt hout snijden voordat we beleidsmakers een mooi cadeau geven en criminologen de verjaardagen van hun buren verpesten.        

Eric Bervoets spreekt 10 maart 2016 op het Nieuwspoort Seminar De Veilige Gemeente 2016 - Aanpak Jeugdcriminaliteit & Radicalisering, klik voor meer informatie HIER