Jeugdreclassering: Voltooid verleden tijd?

In september 2004 werd de Peuter Savanna dood gevonden in de kofferbak van de auto van haar moeder en stiefvader. Savanna was gestikt in een washandje. Zij woog nog 10 kilo. 3 Jaar later werd de gezinsvoogd van Savanna door het Openbaar Ministerie ter verantwoording geroepen. Hoewel er door de hulpverlening en dus ook door de gezinsvoogd veel fouten zijn gemaakt leidde dit toch tot een vrijspraak. In een eerder stadium zijn de moeder en de stiefvader wel veroordeeld tot een gevangenisstraf en tbs.

De  begrippen "veiligheid voor het kind" en "jeugdzorg' werden in afgelopen jaren bijna identiek. Iedere jeugdzorgorganisatie profileerde zich als de organisatie die de veiligheid van kinderen waarborgt.

Waarschijnlijk is de kans op een nieuw drama zoals Savanna nu een stukje kleiner geworden. Maar laten we vooral niet vergeten dat heel veel voordeuren nog stevig dichtzitten. Wat hierachter gebeurt zal altijd voor een groot deel onduidelijk blijven.  Onveiligheid bij kinderen is lang niet altijd eenvoudig te constateren.

Sexueel misbruik van kinderen is hartstikke onveilig. Kinderen bijna niet te eten geven is natuurlijk ook onveilig. Kinderen gebruiken in de ruzie die gescheiden ouders hebben is net zo goed onveilig. Hier zullen niet zo snel verhitte discussies over ontstaan.

Maar hoe zit het met het gebruik van niet goedgekeurde kinderstoelen in de auto?  Of het vergeten om het traphekje dicht te doen? Ik ga er zo maar van uit dat dit nog nooit een reden is geweest voor jeugdzorg om actie te ondernemen.

Of is het roken van sigaretten door zwangere vrouwen een reden voor jeugdzorg om een stevig gesprek aan de keukentafel te plannen?

Veiligheid bij kinderen is een lastig begrip. Ieder ingrijpen door jeugdzorg heeft een groot gevolg voor het leven van het hele gezin.  De discussie rondom Tom liet zien dat begrip onveilig toch heel erg complex is. Tom werd door zijn moeder opgevoed met alleen rauw onbewerkt eten. De groei van Tom bleef sterk achter. Zijn moeder vond dit heel logisch omdat haar zoon immers geen groeihormonen uit vlees meer binnenkreeg. Het feit dat zijn groei achterbleef was voor haar een bevestiging van de kracht van haar opvoeding.

Tom ging niet naar school omdat de eet-verleidingen op school groot zijn. Tom kreeg thuisonderwijs. De leerplichtwet werd ontdoken. Uiteindelijk werd aan de rechtbank gevraagd om Tom uithuis te plaatsen omdat de veiligheid van Tom bij zijn moeder niet meer gegarandeerd was.  En dan blijkt onveiligheid bij kinderen een behoorlijk complex begrip.

Hoe zou je die onveiligheid moeten behoordelen bij criminele minderjarigen? Natuurlijk is er dan sprake van onveilige situaties voor de samenleving. Maar is dit voor de betrokken jongere dan ook onveilig? De kans dat hij een school afmaakt is kleiner geworden, de kans dat hij later een fatsoenlijke baan vindt is behoorlijk tot nul gereduceerd, de kans betrokken te raken bij een geweldsincident is behoorlijk veel groter geworden en de kans dat eventuele broertjes hem als een groot voorbeeld gaan zien is natuurlijk levensgroot. In vergelijking met het leven van Savanna is de onveiligheid van een 17 jarige overvaller  natuurlijk wel heel erg speldhooibergerig. Toch heeft jeugdzorg er voor gekozen om de zowel mishandelde kinderen als criminele minderjarigen op precies dezelfde manier te benaderen. Anders gezegd: één methodiek door één medewerker voor alle kinderen van nul tot 18 jaar. De afdelingen jeugdreclassering zijn door jeugdzorg in een rap tempo opgedoekt. De jeugdreclasseringsmedewerkers die zich niet thuis voelen in gezinnen met kleine kinderen zoeken in grote getalen een andere baan. Reclassering Nederland ontvangt  hen met open armen.

Het wachten is op een gewapende overval door twee , bij jeugdzorg bekende, zestienjarigen waarbij onschuldige voorbijgangers de dood vinden.

Ik wens de inspectie veel succes met hun onderzoek. 

Henry Janssen, onafhankelijk adviseur jeugdcriminaliteit (https://nl.linkedin.com/in/henryjanssen)

Henry neemt deel aan het Nieuwspoort Seminar De Veilige Gemeente 2016 - Aanpak Jeugdcriminaliteit & Radicalisering dat op 10 maart gehouden wordt in Nieuwspoort Den Haag. Meer informatie op http://www.haagscongresbureau.nl/congressen/de-veilige-gemeente2016/